Zelfredzaamheid, tijd voor een veiligheid (-sregio) fan shop?

Op 12 april 2017 verscheen een interessant rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid – WRR met de titel “Weten is nog geen doen – een realistisch perspectief op redzaamheid”. Het rapport geeft een belangrijk inkijkje in het vermogen van mensen om zelfredzaam te zijn. Dit blijkt beperkter te zijn dan wij steeds voor ogen hebben gehouden.

Veiligheidsregio’s besteden bijvoorbeeld veel tijd om de burger (vaak senioren, waarom eigenlijk?) duidelijk te maken hoe men zich moet gedragen in geval van brand of hoe dit te voorkomen. Menig rookmelder is al weggegeven of voor een zacht prijsje verkocht gecombineerd met een wervende toelichting door een brandweerfunctionaris. Recentelijk is aan het assortiment de koolmonoxide melder aan toegevoegd als een must-have. Landelijke campagnes worden georganiseerd om de burger tegemoet te komen en men veronderstelt, ook zelfredzaam te maken.

Het WRR rapport laat echter zien dat de burger niet uit een soort mens bestaat, maar dat er juist veel verschillende soorten mensen met dito persoonskenmerken zijn (verbaast ons dat?). De WRR laat in haar rapport zien dat niet alleen het denkvermogen belangrijk is (informatie verzamelen en wegen) maar vooral ook het doenvermogen. Dit houdt in “in actie komen”, “met tegenslag omgaan” en “volhouden”. Op het snijvlak van het denk- en doenvermogen vinden wij het onderdeel “een plan maken”.

Veiligheidsregio’s richten zich sterk op het denkvermogen. Veel informatie wordt aangedragen zodat de burger beseft dat er iets moet gebeuren. Een mooi voorbeeld is Brandweer Nederland dat al een aantal jaren present is op de Huishoudbeurs. Mensen wordt actief informatie gegeven om de zelfredzaamheid te vergroten. Of dat ook daadwerkelijk lukt, ik heb er nog geen onderzoek naar gezien. Toch worden er flinke sommen geld in gestoken gebaseerd op de veronderstelling dat het helpt.

De WRR lijkt hier een spaak in het zelfredzame wiel te steken. Maar is dat zo? Veiligheidsregio’s (in de praktijk vaak de brandweer) kunnen hier in het kader van de organisatorische veerkracht juist hun voordeel mee doen. Organisatorische veerkracht wordt onder andere gekenmerkt door een sterk netwerk, bijvoorbeeld met de burger. Kijken wij naar alle campagnes dat ligt de uitdaging blijkbaar ook bij het ondersteunen van de burger in zijn doenvermogen.

Een mooi voorbeeld hoe voetbalclubs het doenvermogen van hun fans ondersteunen (actief de clubkleuren uitdragen etc.) is te vinden bij mening voetbalstadion, namelijk de fanshop. Alles wat de voetbalfan nodig heeft om zich helemaal te identificeren met de club (doenvermogen!), is daar te koop.

Uitdaging aan de veiligheidsregio’s: ontwikkel en open een veiligheid (-sregio) fanclub waar de burger naar binnen kan lopen met een veiligheidsvraag om verder actief op weg geholpen te worden met de juiste spullen en begeleiding. Veel kazernes en posten zijn hier uitermate geschikt voor. Gooi ze open en versterk daarmee de band met de burger. De zichtbaarheid van de veiligheidsregio wordt vergroot (hé, het is meer dan alleen brandweer…) en de veiligheidsregio weet ook uit de eerste hand wat er bij de burger leeft waarmee een soort lopend onderzoek ontstaat hoe de zelfredzaamheid van de burger er uitziet. Eigen (veiligheidsregio-) beleid bijsturen is dan een eitje, want de info is uit de eerste hand. Een hele mooie vorm van organisatorische veerkracht.

Hier niet over denken, maar doen! (en vergeet geen plan te maken…)