Ik herinner mij nog goed dat een collega van preventie mij uitlegde waarom een (ondergrondse) parkeergarage voor wat betreft veiligheidsaspecten niet zo’n groot probleem was. De inzittenden waren weg en er branden nooit meer dan drie auto’s. Tegen de tijd dat de vierde auto brandt, is de eerste al klaar met branden. Alleen nog gechargeerd gesproken “de ventilatie en de vluchtweg regelen” en wij zijn er. Nodeloos te memoreren dat hier al genoeg discussiestof ligt voor het overleg brandweer – projectontwikkelaar want het moet altijd goedkoper. Nu ben ik een aanhanger van de Wet van Communicerende Vaten, kent u deze nog van de middelbare school? Tegenwoordig ook wel het waterbed effect genoemd: druk je op de ene plek dan gaat het waterbed op de andere plek omhoog. Vrij vertaalt, wat je ergens bezuinigd zal op een ander moment alsnog betaald moeten worden. Dat is nu precies het geval met de brand in de parkeergarage in Haarlem. Geen sprinkler om de branduitbreiding te voorkomen dan wel te vertragen en opeens blijkt dat de collega’s door verschillende oorzaken niet de parkeergarage in kunnen (rookontwikkeling, temperatuur) om de brand aan te pakken. Rest dus het ultieme middel alles onder water zetten. Hé, daar hebben de modellen even geen rekening mee gehouden met tot gevolg gedupeerde autobezitters, de eigenaar van de garage (constructie heeft ernstig te lijden gehad van de hitte), omliggende panden hebben direct of indirect schade gelopen, kortom het kost opeens geld, veel geld en wie hoest dat op? U vult zelf het antwoord wel in. Gelukkig dat er geen mensenlevens te betreuren zijn…
De brandweer kent de discussies met de projectontwikkelaars goed: “waar staat dat in de wet”, “wat kost het”, “ik vind dat overdreven”, “wij doen dit nooit” enz.. Nu bestaat er al een aantal jaren een Veiligheidsconcept voor Ondergrondse Parkeergarages van het COB waarin duidelijk aanbevelingen staan voor o.a. de scenario’s overstroming (was hier geloof ik wel sprake van) en brand. Helaas is dit concept geen geaccepteerde standaard en is bij menigeen onbekend: op dit punt mag de brandweer ook de hand in eigen boezem steken want preventie gaat tegenwoordig samen met proactie à risicobeheersing. Het betekent wel dat de brandweer niet moeten wachten op een vraag van buiten en dan eens gaan kijken welke regels er zijn (preventie), maar de markt moet actief benaderd worden om geborgde veiligheidsafspraken te maken met partners VOORDAT de vragen er liggen (proactie). Dit laatste punt mis ik in negen van de tien gevallen bij de brandweer: de uitdaging naar de toekomst om echte risicobeheersing te bedrijven!
Voor zover de ondergrondse parkeergarage, alhoewel…
Als ik er met de handen in de broekzak naar kijk valt mij de gelijkenis op met een gedraaide tunnel vol met file geparkeerde auto’s, alleen zijn de inzittenden afwezig. Ook in de tunnel zijn vergelijkbare scenario’s te bedenken: brand, overstroming etc.. Ook voor de tunnel bestaan veiligheidsconcepten / leidraden en scenarioanalyses (niet geborgd natuurlijk) en toch lopen de veiligheidsdiscussies voor tunnels momenteel hoog op. In de uitgave van Binnenlands Bestuur, nr 43 (2010) staat een prima artikel (Tunnelvisie op Veiligheid) die de huidige dilemma’s goed beschrijft. Ook nu is er veel discussie over geld, geld, geld, ego’s, bevoegdheden en botsende belangen.
Wanneer, ik herhaal, wanneer gaan wij eens meer praten over mensen en veiligheid en minder (veel minder) over geld en ego’s?
Mensen en veiligheid beschouw ik als bij uitstek te behoren tot het domein van de brandweer in het algemeen en risicobeheersing in het bijzonder. Zoals gezegd ben ik een aanhanger van de Wet van Communicerende Vaten: hoe langer de brandweer wacht om een proactieve rol te spelen in de ondergrondse veiligheidsdiscussie hoe groter t.z.t. de inzet zal zijn van de incidentbestrijders om het op te lossen….als het dan nog op te lossen is. Niet wachten tot alle partijen weer de loopgraven betrokken hebben in het onderhandelingsproces maar scenario’s vaststellen met een bijbehorend veiligheidsniveau. Borg deze afspraken bestuurlijk op zo’n hoog mogelijk niveau en geef ook aan “wat de brandweer niet kan”. Dit laatste ontbreekt op dit niveau helaas altijd: wel wordt in wetgeving beschreven wat de brandweer moet kunnen maar nooit wat niet haalbaar is, maar in een volwassen samenleving als de onze is dat wel broodnodig om een adequate veiligheidsdiscussie te voeren.
Tunnels en ondergrondse parkeergarages lijken meer op elkaar dan je denkt en wat wij nu al kunnen leren bij de een hoeven wij straks niet meer te leren bij de ander: ook een onderdeel van de Wet van Communicerende Vaten.
Dit brengt mij tot de stelling: De basis van Leren is Communiceren en niet Reageren!
